تحلیل جغرافیایی وضعیت باروری در استان خراسان رضوی

بهره‌مندی جمعیت از تعادل‌های درونی و بیرونی، شرط تحقق نقش آن در ارتقای سطح توسعه و قدرت هر سرزمین است. یکی از مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار درونی، میزان و چگونگی باروری جمعیت است. هدف اصلی مقالة حاضر، همسان‌سازی و تحلیل تباین‌های فضایی باروری در استان خراسان رضوی براساس داده‌های سال 1385 با کاربرد روش توصیفی ـ تحلیلی همراه با آزمون‌های مناسب آماری است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که شهرستان‌های مرزی و سنی‌نشین، با شهرستان‌های غیرمرزی از نظر باروری تفاوت آشکار و معناداری دارند و همین امر موجب شده است که باروری استان با کشور تفاوتی معنادار یابد. نتایج آزمون‌ها به دلیل همانندی باروری‌های عمومی و همسان‌شدة شهرستان‌ها و به عبارتی اثبات فقدان تأثیر ساختار سنی بر تفاوت‌های باروری، دارای اهمیت کاربردی ویژه‌ای است. طبق آزمون همبستگی، متغیرهای مستقل از قبیل نسبت فقر، سود‌ اندازة جمعیت، شاخص توسعه اجتماعی و میزان مهاجرپذیری از دیگر استان‌ها، رابطه معناداری با میزان باروری شهرستان‌ها دارند. در مدل رگرسیون چندمتغیره، دو متغیر سواد و فقر نیز وارد معادله شده‌اند. توجه به این دو متغیر مهم به‌ویژه در شهرستان‌های خواف، تایباد و تربت‌جام گریزناپذیر می‌نماید.